Wat jij kunt doen bij stress

Leestijd: 3 minuten

Iedereen heeft te maken met stress. Maar wat is stress eigenlijk? En wat betekent stress voor jou? Een eerste stap in het goed om kunnen gaan met stress is begrijpen wat het nou precies is. Daarna weet je beter hoe je om kunt gaan met een te veel aan stress en begrijp je beter waarom bepaalde stress tips gegeven worden. Hieronder lees je 5 bewezen tips.

Wat is stress?

Stress kan gezond en ongezond zijn en kent volgens het woordenboek de volgende betekenis:

“Stress is een mechanisme dat ons fysiek en mentaal in staat stelt adequaat te reageren op situaties waarin we ons bevinden.”

Wanneer we oog in oog komen te staan met een tijger, kan stress ons in staat stellen om te overleven. En wanneer we verliefd zijn, probeert stress ons te helpen om die prins of prinses te ‘veroveren’. Ongezonde stress kunnen we begrijpen als stress vanwege nare of pijnlijke situaties, maar ook chronische stress – een voortdurende hoeveelheid aan te veel stress – kunnen we ongezonden stress noemen.

Het menselijk lichaam is gemaakt om te reageren op korte stresspieken. In de moderne maatschappij kun je last krijgen van een constante stroom van stress: chronische stress. Er is dan onvoldoende tijd om te herstellen en je lichaam raakt uitgeput. Om dit beter te leren begrijpen, kijken we naar de invloed van ons brein bij stress.

Stress en het menselijk brein

Het menselijk brein bestaat uit drie delen, die na elkaar zijn ontstaan:

1. Het reptielenbrein. Instincten, overleving en voortplanting. Vanuit dit deel wordt ons autonoom zenuwstelsel aangestuurd.
2. Het zoogdierenbrein, of het emotionele brein. Ansgt, liefde, plezier, verdriet en woede. De amygdala in dit deel van ons brein verwerkt de binnenkomende prikkels.
3. De neocortex. Taal, intellect, geheugen en leervermogen.

Alle binnenkomende prikkels gaan eerst naar de amygdala – de waakhond van ons brein – en die beoordeelt op basis van ervaringen uit het verleden of de prikkels bedreigend of veilig zijn.

Fight, flight of freeze

Fight, fligt en freeze zijn bekende reacties als het gaat om gevaar. De nederlandse vertaling is dan ook vechten, vluchten of bevriezen. Niet alleen dieren hebben deze reactie. Ook mensen doen dit net zo goed. Wanneer er sprake is van een bedreigende prikkel komt deze reactie om de hoek. De neocortex – die ons in staat stelt rationeel te denken – wordt dan direct minder actief, om energie te besparen. Om te overleven worden ook onze behoefte aan eten (je krijgt een droge mond en darmklachten) onderdrukt.

Vechten, vluchten of bevriezen maakt ons leven niet makkelijker. Denk maar aan conflicten tussen landen, op het werk of thuis. Voorbeelden van vluchten zijn verslavingen aan drank en games. Bij bevriezen sta je helemaal verstijfd. Die mensen weten het echt niet meer. Dan kun je je bed niet uitkomen. De welbekende burn-out.

2 inzichten

Denk eens na over deze twee inzichten:

Stress is een automatisme; het is een automatische fysieke reactie op situaties die ons zoogdierenbrein als bedreigend beschouwt.

Stress is een persoonlijke beleving, aangezien persoon A iets als zeer stressvol kan ervaren, terwijl persoon B dat juist leuk vindt.

Op basis van deze inzichten geef ik je nu tot slot 5 stress tips mee.

5 stress tips

1. Stel je eens voor dat een spannende toekomstige gebeurtenis zonder problemen zal verlopen. Je brein slaat deze visualisatie op als een waargebeurde ervaring. Wanneer de amygdala een nieuwe spannende situatie registreert, zal deze de situatie als minder bedreigend ervaren doordat er positieve ‘ervaringen’ in je geheugen aanwezig zijn.
2. Daag je overtuigingen uit. Besef dat we door een ‘gekleurde’ bril naar de werkelijkheid kijken; onze overtuigingen kleuren onze ervaring van de objectieve realiteit. Wayne Dyer zei hierover: If you change the way you look at things, the things you look at change. Met een coach kun je je overtuigingen onderzoeken en uitdagen. Waar krijg jij stress van en hoe hangt dit samen met hoe jij naar die zaken kijkt? Is je werk écht zo vervelend? Is presenteren écht zo’n ramp?
3. Onderzoek wat er bij jou fysiek, mentaal en emotioneel gebeurt wanneer je te gestrest bent en herken je rode vlaggen. Wanneer je deze persoonlijke signalen opmerkt, neem dan afstand – door bijvoorbeeld een stuk te gaan wandelen of een totaal andere omgeving op te zoeken. Probeer weer objectief te kijken naar de werkelijkheid; hoe druk heb je het echt? Waardoor wordt het je nu te veel? Kun je wat taken schrappen? Las deze pauze in en denk weloverwogen en rustig na.
4. Werk aan je veerkracht. Het menselijk lichaam functioneert het beste wanneer het ontspanning en inspanning blijft afwisselen; elke week, elke dag en elk uur. In deze drukke maatschappij zullen we onze ontspaning zelf moeten blijven opzoeken – elke week, elke dag en elk uur. Wanneer we het rempedaal te weinig gebruiken, gaat deze minder goed functioneren. Hoe doe je dit? Zie hiervoor de laatste tip.
5. Kies voor echte ontspanning. Ons lichaam ervaart niets doen, focussen op de ademhaling, yoga, wandelen en slapen als echte ontspanning. Naar de bioscoop gaan en andere actieve vormen van ontspanning zijn niet per se slecht, maar ze activeren ons rempedaal niet écht. Het is tegenwoordig vreemd om uit het raam te staren, in de tuin te zitten en niets te doen, te wandelen zonder muziek, of in stilte met iemand te eten. Toch zijn dit soort activiteiten zeer rustgevend voor ons lichaam.

Misschien voelt het onwennig om niets te doen, maar verveling is iets wat we ten onrechte hebben afgeleerd. Het is een belangrijke vaardigheid die ons de kans geeft om te herstellen en te reflecteren. Altijd “wat leuks” doen, zal je uiteindelijk uitputten waardoor je uiteindelijk nog maar zeer weinig kunt ondernemen. Als je zelf deze vaardigheid ontwikkelen te lastig vindt, dan kun je ook altijd bij een coach terecht!